Đánh giá hiệu quả đầu tư như thế nào?

Có một điều ít người nói với bạn: trong đầu tư, kiếm được tiền không quan trọng bằng việc hiểu rõ vì sao mình kiếm được tiền — và liệu kết quả đó có bền vững!!!

 Do đó, bất kể bạn là nhà đầu tư mới hay đã có kinh nghiệm, việc đánh giá hiệu quả danh mục đầu tư (portfolio performance) là điều bắt buộc để đi đúng hướng với mục tiêu tài chính dài hạn.

 1. Vì sao cần đo lường hiệu quả đầu tư?

Hãy tưởng tượng bạn đang đầu tư để mua nhà trong 3 năm tới.

Bạn lên kế hoạch tiết kiệm, đầu tư đều đặn mỗi tháng, kỳ vọng đạt lợi nhuận 10%/năm.

Sau 3 năm, nếu thị trường thay đổi hoặc khoản đầu tư không đạt được kỳ vọng, kế hoạch tài chính sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

 Vì vậy, việc đo lường hiệu quả đầu tư định kỳ giúp bạn:

- Biết mình có đang đi đúng hướng không,

- Kịp thời điều chỉnh chiến lược,

- Và đảm bảo đạt được mục tiêu cuối cùng.

 2. Thu thập dữ liệu đúng cách

Để đánh giá đúng hiệu quả đầu tư, bạn cần hai nhóm dữ liệu:

i) Dữ liệu lợi nhuận (Return Data):

Bao gồm giá mua – giá bán, cổ tức, lãi trái phiếu, và các khoản thu nhập định kỳ khác.

ii) Dữ liệu kinh tế & thị trường (Economic and Market Data):

Các yếu tố như lãi suất, lạm phát, tình hình kinh tế vĩ mô… ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư.

 Gợi ý: Bạn có thể theo dõi dữ liệu này qua các nguồn đáng tin cậy như Bloomberg, Vietstock, SSI Research, VNDIRECT Insights, hoặc Cafef.

3. Đo lường bằng chỉ số HPR (Holding Period Return)

HPR đo tổng lợi nhuận của một khoản đầu tư trong một giai đoạn, bao gồm thu nhập định kỳ + lãi/lỗ vốn.​

Ví dụ:

Bạn mua cổ phiếu trị giá 27,312,000 VNĐ, nhận cổ tức 2,000,000 VNĐ và bán ra sau 1 năm với giá 32,040,000 VNĐ.

 HPR = (2,000,000 + (32,040,000 - 27,312,000)) / 27,312,000 = 24.63%

Tức là trong 1 năm, lợi nhuận đầu tư của bạn đạt 24.63% (trước thuế).

4. Đừng quên tính lợi nhuận sau thuế (After-tax HPR)

Giả sử bạn chịu thuế 5% trên cổ tức và trên lãi vốn, lợi nhuận thực tế sẽ chỉ còn khoảng 23.3%.

Vì vậy, luôn tính toán lợi nhuận ròng sau thuế để biết chính xác dòng tiền thực sự chảy vào túi mình.

 5. So sánh với chỉ số chuẩn (Benchmark)

Không thể biết mình đầu tư tốt hay chưa nếu không có mốc để so sánh. Bạn nên so kết quả của mình với:

- VN-Index nếu đầu tư cổ phiếu Việt Nam

- Bond Index nếu đầu tư trái phiếu

Nếu danh mục của bạn tăng 8% trong khi thị trường tăng 12%, bạn đang kém hiệu quả hơn thị trường (underperforming).

6. Cân bằng giữa Rủi ro và Lợi nhuận

Không có lợi nhuận nào “miễn phí” — rủi ro luôn đi kèm với cơ hội.

Một nhà đầu tư thông minh luôn tự hỏi:

“Mức lợi nhuận tôi đang nhận được có xứng đáng với rủi ro tôi đang gánh không?”

Các khoản đầu tư rủi ro (cổ phiếu, bất động sản, startup, v.v.) chỉ nên được lựa chọn khi tỷ suất lợi nhuận kỳ vọng cao hơn đáng kể so với các khoản đầu tư an toàn (như trái phiếu Chính phủ hay gửi tiết kiệm).

7. Phân tích các khoản đầu tư “có vấn đề”

Một phần quan trọng trong việc quản lý danh mục là xác định và xử lý các khoản đầu tư yếu kém.

Hãy tự hỏi hai câu sau với từng khoản đầu tư:

Nếu chưa sở hữu nó, bạn có mua nó hôm nay không?

Nếu câu trả lời là “không”, tại sao bạn vẫn giữ nó?

Nếu cả hai câu trả lời đều là “không”, đó là khoản đầu tư có vấn đề (problem investment) và nên được xem xét bán ra để giải phóng vốn.

Rất nhiều nhà đầu tư mắc sai lầm khi “ôm lỗ” vì hi vọng “nó sẽ hồi lại”. Thực tế, điều đó thường khiến bạn mất thêm thời gian và cơ hội sinh lời từ các khoản đầu tư tốt hơn.

8. Đánh giá hiệu quả danh mục tổng thể (Portfolio Performance)

Hiệu quả đầu tư không chỉ nằm ở từng cổ phiếu hay quỹ, mà là tổng thể danh mục.

Có hai cách quản lý danh mục:

 Danh mục thụ động (Passive Portfolio):

Mua và nắm giữ dài hạn các tài sản đa dạng, thường gắn với chỉ số thị trường.

→ Phù hợp với nhà đầu tư muốn ổn định, ít thời gian theo dõi.

Danh mục chủ động (Active Portfolio):

Liên tục điều chỉnh theo thị trường, tìm kiếm cơ hội sinh lời vượt trội.

→ Phù hợp với nhà đầu tư có kiến thức, sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao hơn.

Cả hai phương pháp đều có thể hiệu quả, quan trọng là phải phù hợp với mục tiêu tài chính và khẩu vị rủi ro của bạn.

 Kết luận

Đánh giá hiệu quả đầu tư không chỉ là kiểm tra xem “lãi hay lỗ”, mà là quá trình giúp bạn:

Hiểu rõ dòng tiền và mức sinh lời thực tế,

Phát hiện sớm rủi ro trong danh mục,

Và liên tục điều chỉnh chiến lược để đạt mục tiêu tài chính dài hạn.

 Gợi ý từ OnePlan:

Nếu bạn chưa từng đo lường danh mục của mình, hãy thử Công cụ “Chấm điểm Sức khỏe Tài chính Gia đình” tại: https://check.oneplan.vn/.

Chỉ 3 phút để biết bạn đang ở đâu trên hành trình tự do tài chính — và nhận ngay gợi ý điều chỉnh thông minh cho danh mục đầu tư của bạn.